
Hoe beeldspraak kan helpen in een veranderproces….
In 2016 overleed mijn (Celine) biologische vader. Na een bewogen leven waarin hij koos voor een pijnlijk en vaak eenzaam bestaan, overleed hij op dezelfde dag als zijn eerste vrouw.
Bij het opruimen van de spullen van mijn vader verwachtte ik niet iets te willen bewaren. Tot mijn oog viel op een bruin boek van fotograaf Jan-Dirk van der Burg, met als titel Olifantenpaadjes. Oh ja, denk ik, dat boek herinner ik me! En ik begin erin te bladeren. Op de eerste pagina zie ik een stickertje waaruit blijkt dat hij het boek van ene Bep voor zijn verjaardag heeft gekregen. Ik lees snel het voorwoord van Maarten ’t Hart en besluit: dit boek bewaar ik.
Jarenlang stond het daarna in mijn boekenkast, onaangeroerd en zonder enige vorm van aandacht, geduldig wachtend tot hét moment……
Olifantenpaadjes zijn niet vanuit overheidswege aangelegde fiets- of wandel‘weggetjes’. Ze worden zo genoemd, omdat olifanten de eigenschap hebben om te kiezen voor de kortste weg en hierdoor een blijvende route door bebossing creëren. Wij mensen doen dit ook. En het is ook hét bewijs dat wij een vrije wil hebben. Wij bepalen tenslotte graag zelf welke route we nemen. Als een route korter kan, dan volgen wij mensen vaak niet de voorgeschreven structuur, maar gaan we voor dat wat efficiënter is of lijkt.
Het leuke aan het boek is dat er per foto vermeld staat hoeveel meter het olifantenpaadje aan ‘winst’ oplevert. En daaruit blijkt dat wij niet alleen een olifantenpaadje creëren voor substantiële efficiëntie van honderden meters, maar ook voor een bijna niet noemenswaardige winst van amper 3 meter.
In het Engels heten olifantenpaadjes desire lines of desire paths. En waar het in de Nederlandse taal een verwijzing naar dierlijk instinct heeft, draagt het Engels een andere component in zich, namelijk verlangen. Misschien in deze context wel een representatie van ons verlangen naar een gevoel van vrijheid.


Dit ter inleiding op mijn volgende verhaal:
Tijdens een strategieopdracht had ik een opdrachtgever die het snelle denken en de daarmee vaak gepaard gaande quick fixen tot kunst had verheven. Keer op keer legde ik uit dat snel denken uitstekend is, maar dat het wel belangrijk is om eerst alle opties te bekijken en vanuit visie tot strategie te komen. En niet standaard te kiezen voor de ‘short cut’. Zeker niet als je bezig bent met een bedrijfskundig veranderproces.
Mijn boodschap leek nog niet goed genoeg aan te sluiten op de ‘radiofrequentie’ van de opdrachtgever. Er werd begrepen wat ik zei, maar de bewustwording van het gedrag bleef (nog) uit. Totdat ik ’s avonds op de bank een innerlijke brainstorm had op alle potentiële causale verbanden met betrekking tot het gedrag van deze opdrachtgever. En opeens bedacht ik me dat het een soort olifantenpaadjes waren en dacht ik aan het boek van mijn vader. Ik zocht het op in mijn boekenkast en nam het mee naar de eerstvolgende afspraak. Aan de hand van de foto’s en het bijbehorende verhaal, legde ik nogmaals uit wat ik bedoelde. Nu landde mijn verhaal, omdat er beeld bij was gekomen!
En sindsdien maken Karen en ik veelvuldig gebruik van de voorbeelden van de ‘olifantenpaadjes’. Altijd met positieve reacties!
Het boek Olifantenpaadjes is het enige boek wat ik van mijn vader heb bewaard. En het is me inmiddels erg dierbaar, omdat het zo relevant en nauw verweven is met betrekking tot ons werk als consultants binnen RSQ.
Voor ons werk hebben we inmiddels een tweede exemplaar gekocht, voor grof geld, dat wel, want het is inmiddels een collectors item. Maar nu kunnen we het tweede boek wel met veel plezier uitlenen aan opdrachtgevers. Het maakt voor hen visueel dat wat ze van binnen ervaren. Het helpt bij bewustwording van een short cut, een ingesleten patroon, een innerlijke route die al keer op keer op keer zo gelopen is. Het zorgt voor inzicht, waarmee keuzevrijheid wordt bewerkstelligd! Het olifantenpaadje kan dan wel vanuit de vrije wil zijn ontsproten, maar wanneer het zo is ingesleten dat er niet meer wordt gezien dat het een olifantenpaadje ís, dan is het misschien goed om de spreekwoordelijke ‘meerdere bedrijfskundige wegen naar Rome’ te (laten) onderzoeken!
Zou Bep hebben kunnen bevroeden dat haar cadeau aan mijn vader zoveel jaren later in zulke goede aarde zou vallen? Ik weet het niet, maar het bewijst maar wel weer hoe ‘a chain of impact‘ werkt: het maakt uit wat je wel of niet doet, zelfs bij de keuze van een cadeau…..